Để thực hiện các chủ trương trên, Đảng và Nhà nước đã đề ra nhiều giải pháp hỗ trợ giảm nghèo bền vững, trong đó có chính sách tín dụng đối với người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Nam Định là một tỉnh nằm ở phía nam đồng bằng Bắc Bộ. Các cấp, ngành, địa phương, tổ chức đoàn thể xã hội và doanh nghiệp đã tích cực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội theo đúng chỉ đạo của Chính phủ. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, công tác an sinh xã hội đối với người có công, gia đình chính sách, hộ nghèo được thực hiện tốt, tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua các năm. Đến cuối năm 2019, toàn tỉnh còn 9.443 hộ nghèo (giảm 24.421 hộ), chiếm tỷ lệ 1,53% (giảm 4,17%), hộ cận nghèo 37.609 hộ (tăng 1.135 hộ), chiếm tỷ lệ 6,09% (giảm 0,04%).

Các chính sách, chương trình, dự án hỗ trợ giảm nghèo đã được triển khai thực hiện tốt, tạo điều kiện cho hộ nghèo, hộ cận nghèo phát triển sản xuất kinh doanh, ổn định đời sống, vươn lên thoát nghèo bền vững. Trong giai đoạn 2016-2020, đã có 31.795 hộ thoát nghèo và 72.470 hộ thoát cận nghèo. Tỷ lệ tái nghèo thấp, trong giai đoạn chỉ có 3.639 hộ tái nghèo và 6.459 hộ tái cận nghèo.

Việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững tại địa phương có phần đóng góp không nhỏ của các chương trình tín dụng chính sách do Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) thực hiện.

Để đáp ứng nhu cầu vốn của hộ nghèo và các đối tượng chính sách trên địa bàn, hàng năm bên cạnh nguồn vốn cân đối từ TW chuyển về, cấp ủy, chính quyền các cấp đã dành một phần ngân sách địa phương ủy thác qua NHCSXH để bổ sung nguồn vốn cho vay. Đặc biệt, thực hiện Chỉ thị số 40- CT/TW của Ban Bí thư TW, hiệu lực lãnh đạo, chỉ đạo đối với tín dụng chính sách xã hội của các cấp, các ngành từ tỉnh đến cơ sở được nâng lên; cấp ủy, chính quyền các cấp đã tăng cường nguồn ngân sách bổ sung nguồn vốn cho vay tín dụng chính sách. Ngoài ra, NHCSXH cũng đẩy mạnh huy động vốn từ dân cư và cùng với nguồn vốn được bổ sung hàng năm, tích cực thu hồi nợ để cho vay quay vòng nhằm cơ bản đáp ứng nhu cầu vay vốn cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách.

Vốn tín dụng chính sách xã hội được đầu tư cho phát triển sản xuất, tạo sinh kế, tạo việc làm và đáp ứng nhu cầu thiết yếu trong đời sống của người nghèo và các đối tượng chính sách khác. Cụ thể:

Chương trình tín dụng hộ nghèo: NHCSXH cho vay đối với hộ nghèo góp phần thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xoá đói, giảm nghèo và ổn định xã hội. Tiếp tục thực hiện chủ trương trên, 05 năm qua, NHCSXH đã giải ngân cho 12.786 lượt hộ nghèo, số tiền 538,4 tỷ đồng; doanh số thu nợ 615,7 tỷ đồng. Đến 31/3/2020, dư nợ 273,2 tỷ đồng, giảm 77,8 tỷ đồng so với 31/12/2015, với 6.139 hộ nghèo đang vay vốn, dư nợ bình quân 44,5 triệu đồng/hộ. Có thể nói, hiện nay NHCSXH đã đáp ứng tốt nguồn vốn cho vay đối với các hộ nghèo đủ điều kiện và có nhu cầu vay, từ nguồn vốn vay 05 năm qua đã có 10.179 hộ thoát khỏi ngưỡng nghèo góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh cuối năm 2019 xuống còn 1,53%, giảm 4,17% với đầu năm 2016.

Chương trình tín dụng hộ cận nghèo: Được thực hiện từ năm 2013 theo Quyết định số 15/2013/QĐ-TTg ngày 23/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với hộ cận nghèo nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho hộ cận nghèo vay sản xuất kinh doanh, giúp hộ vay tăng thu nhập, cải thiện đời sống, giảm nguy cơ tái nghèo. Từ năm 2016 đến nay, NHCSXH tỉnh đã giải ngân cho 29.429 lượt hộ được vay vốn với số tiền 1.329 tỷ đồng; doanh số thu nợ 806 tỷ đồng. Dư nợ đến 31/3/2020 đạt 932,2 tỷ đồng, tăng 522,9 tỷ đồng so với 31/12/2015, với 19.984 hộ còn dư nợ, dư nợ bình quân 46,6 triệu đồng/hộ.

Chương trình tín dụng hộ mới thoát nghèo: Ngày 21/7/2015 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 28/2013/QĐ-TTg về tín dụng đối với hộ mới thoát nghèo đã thể hiện sự quyết tâm cao của Đảng và Nhà nước ta trong công cuộc giảm nghèo bền vững. Chính sách này được cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp và nhân dân phấn khởi đón nhận, đáp ứng được nguyện vọng của cử tri cả nước; giúp cho các hộ mới thoát nghèo trong vòng 3 năm tiếp tục được vay vốn ưu đãi lãi suất thấp để phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao thu nhập, vươn lên thoát nghèo bền vững. Trong giai đoạn 2016-2020 đã có 13.843 hộ được vay vốn, với số tiền 644,5 tỷ đồng, doanh số thu nợ 261,4 tỷ đồng. Đến 31/3/2020 dư nợ đạt 473,6 tỷ đồng, tăng 383,1 tỷ đồng so với 31/12/2015, với 9.969 hộ nghèo đang vay vốn, dư nợ bình quân 47,5 triệu đồng/hộ.

Chương trình tín dụng nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn: Nguồn vốn này đã giúp các hộ gia đình được sử dụng nước sạch, công trình nhà tiêu hợp vệ sinh; góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, góp phần xây dựng nông thôn mới. Trong 05 năm qua, 66.280 hộ gia đình đã được vay vốn với số tiền 1.004,6 tỷ đồng, xây dựng mới và cải tạo 66.276 công trình nước sạch, 66.257 công trình vệ sinh; doanh số thu nợ 563,8 tỷ đồng. Dư nợ đến 31/3/2020 đạt 1.062,7 tỷ đồng, tăng 440,7 tỷ đồng so với 31/12/2015, với 72.376 hộ đang vay vốn.

Chương trình cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm: Nguồn vốn tín dụng đã góp phần tạo việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp, tăng thu nhập, mở rộng sản xuất, phát triển các ngành nghề, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững, thay đổi cơ cấu kinh tế theo hướng sản xuất hàng hóa ở nông thôn. 05 năm qua, ngoài nguồn vốn của Trung ương, NHCSXH đã nhận nguồn vốn ủy thác từ ngân sách địa phương các cấp để cho vay tạo việc làm, giải ngân cho 4.860 khách hàng, số tiền 190,1 tỷ đồng, thu hút, tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm cho 5.683 lao động. Dư nợ đến 31/3/2020 đạt 118,4 tỷ đồng, tăng 45,3 tỷ đồng so với 31/12/2015, với 2.978 khách hàng còn dư nợ.

Chương trình tín dụng học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn: Đây là chương trình tín dụng có ý nghĩa nhân văn sâu sắc cả về kinh tế, chính trị và xã hội, duy trì hỗ trợ cho học sinh, sinh viên thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo có điều kiện tiếp tục theo học, ảnh hưởng tích cực trong công tác giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, góp phần tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Từ năm 2016 đến nay, NHCSXH tỉnh đã giải ngân cho 3.458 hộ được vay vốn với số tiền 170 tỷ đồng giúp cho 3.801 HSSV có điều kiện đến trường học tập, thực hiện đúng chủ trương của Chính phủ không để một HSSV nào vì khó khăn về tài chính phải bỏ học, doanh số thu nợ 618 tỷ đồng. Dư nợ đến 31/3/2020 đạt 190,5 tỷ đồng, giảm 448,2 tỷ đồng so với 31/12/2015, với 6.836 HSSV của 6.215 hộ gia đình.

Chương trình cho vay hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở: Thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở nhằm mục đích cùng với việc thực hiện các chính sách thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, Nhà nước trực tiếp hỗ trợ các hộ nghèo để có nhà ở ổn định, an toàn, từng bước nâng cao mức sống, góp phần xoá đói, giảm nghèo bền vững. Chương trình được thực hiện theo 02 giai đoạn: Giai đoạn 1 (theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg) được triển khai từ năm 2010 đến năm 2012, từ 2016 đến nay, chương trình được thực hiện theo Quyết định 33/2015/QĐ-TTg.

Trên cơ sở danh sách các hộ nằm trong Đề án UBND tỉnh phê duyệt là 1.761 hộ và theo lộ trình thực hiện, NHCSXH tỉnh Nam Định đã đáp ứng nhu cầu vốn cho 100% các hộ đủ điều kiện và có nhu cầu vay vốn, giải ngân được 9,6 tỷ đồng cho 384 hộ làm nhà ở, doanh số thu nợ 8,3 tỷ đồng (theo Quyết định 167 là 8,1 tỷ đồng, theo Quyết định 33 là 0,2 tỷ đồng). Tổng dư nợ của chương trình đến 31/3/2020 là 28,9 tỷ đồng (theo Quyết định 167 là 19,5 tỷ đồng, theo Quyết định 33 là 9,4 tỷ đồng).

Chương trình cho vay người lao động đi làm việc ở nước ngoài: NHCSXH được Chính phủ chỉ định dùng nguồn vốn của Chính phủ cho vay hộ gia đình chính sách, hộ có công với cách mạng có lao động cần tiền để chi phí đi lao động có thời hạn ở nước ngoài nhằm nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật, tác phong nghề nghiệp cho người lao động, tăng thu nhập, tăng nguồn thu ngoại tệ cho đất nước; có tác động thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giải quyết lao động dôi dư; tạo cơ hội cho người lao động có nguồn thu nhập chính đáng, tích lũy được nguồn vốn khởi nghiệp ban đầu khi về nước để đầu tư phát triển SXKD, kinh tế hộ bền vững, cải thiện mức sống, vươn lên thoát nghèo tiến tới làm giàu, nhất là đối với khu vực nông nghiệp nông thôn.

Tuy nhiên, trong những năm qua nhu cầu vay vốn đối với chương trình này trên địa bàn tỉnh không nhiều, từ 2016 đến nay NHCSXH tỉnh chỉ giải ngân được 4 lao động với số tiền 300 triệu đồng. Dư nợ đến 31/3/2020 là 301 triệu đồng, với 12 lao động còn dư nợ.

Chương trình cho vay nhà ở xã hội: Chương trình được triển khai thực hiện từ năm 2018, đến nay đã giải ngân cho 61 hộ gia đình có thu nhập thấp, xây dựng mới và cải tạo nhà để ở, góp phần nâng cao đời sống sinh hoạt cho người dân, đảm bảo an sinh xã hội.

Đánh giá chung, thực tiễn những năm qua, tín dụng chính sách xã hội đã góp phần quan trọng giúp hàng ngàn hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn tỉnh Nam Định có nguồn vốn để sản xuất, kinh doanh hiệu quả, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Nhiều hộ đã vươn lên thoát nghèo, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là mục tiêu giảm nghèo bền vững, bảo đảm an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới, ổn định an ninh, xã hội trên địa bàn. NHCSXH đã thực sự khẳng định được vai trò quan trọng trong công cuộc giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, là địa chỉ tin cậy cung cấp tín dụng chính sách cho người nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Từ nguồn vốn vay NHCSXH, trong 05 năm qua đã có 12.786 lượt hộ nghèo, 29.429 lượt hộ cận nghèo, 13.843 hộ mới thoát nghèo và 75.329 các đối tượng chính sách khác được vay vốn, góp phần giúp 10.179 hộ thoát nghèo, 9.255 hộ thoát cận nghèo; giải quyết việc làm cho 5.683 lao động. Qua đó góp phần thực hiện các tiêu chí về giảm nghèo trong xây dựng nông thôn mới. Cụ thể: Tỷ lệ hộ nghèo giảm dần qua các năm cả về số lượng và tỷ lệ (đầu năm 2016 số hộ nghèo là 33.864 hộ, tỷ lệ 5,7% đến cuối năm 2019 số hộ nghèo còn 9.943 hộ, tỷ lệ 1,53%).

Bên cạnh đó, tín dụng chính sách còn thực hiện đầu tư xây dựng chương trình phúc lợi, nhà ở: NHCSXH thực hiện cấp tín dụng thông qua chương trình cho vay hộ nghèo về nhà ở theo Quyết định số 167/QĐ-TTg và Quyết định số 33/QĐ-TTg, cho vay nhà ở xã hội theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ đưa nguồn vốn với lãi suất ưu đãi giúp hộ nghèo, hộ thu nhập thấp xây dựng nhà ở. Trong 05 năm qua đã có 384 căn nhà cho hộ nghèo và 61căn nhà cho người có thu nhập thấp được xây dựng từ nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội, đóng góp tích cực vào việc giải quyết vấn đề an sinh xã hội.

Lê Hợp,  Ánh Tuyết, Lê Thúy,  Hồng Khanh, Đức Yên, Hoàng Hà, Nguyễn Lâm và nhóm  PV